Đồ gia dụng nào, nhựa ấy

Viện Hoá học Công nghiệp Việt Nam, Viện Hoá học – Viện khoa học và Công nghệ Việt Nam và trung tâm nghiên cứu vật liệu polyme – trường đại học Bách Khoa Hà Nội đã thành công trong việc tìm ra được tổ hợp vật liệu PE có khả năng phân rã đến kích thước milimet trong môi trường tự nhiên với thời gian khoảng 3 – 6 tháng và đang tổ chức sản xuất ở quy mô nhỏ. Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đang xem xét việc hỗ trợ cho một doanh nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh để sản xuất loại túi PE tự phân hủy loại này cung cấp cho thị trường trong nước và có thể xuất khẩu.
Các nước tiên tiến trên thế giới đã bắt đầu tung ra thị trường các loại bao bì từ polylactic axit có khả năng phân hủy hoàn toàn đến nước và CO2. Do giá thành còn cao nên đó là loại vật liệu trong tương lai.
Trong sinh hoạt hàng ngày, loại nhựa thường gặp nhất là PE (polyethylene). Đi vào một số cửa hàng bán tạp hoá hay đồ nhựa, chúng ta dễ dàng bắt gặp nhiều loại túi hình chữ nhật trong suốt không màu hay túi đựng có nhiều màu khác nhau mà theo thói quen không biết từ khi nào gọi nhầm là túi nilon (nilon là một loại polyamid có cấu tạo hoá học và tính chất hoàn toàn khác).
Những chai đựng sữa, nước ngọt và một số thực phẩm lỏng khác thường làm bằng nhựa PE tỷ trọng cao, được gọi tắt là HDPE (high density polyethylene) hay PVC (polyvinyl chloride) loại chuyên dùng cho thực phẩm. Có thể nói ở tất cả các chợ lớn, nhỏ, siêu thị hay chợ ven đường… hàng hoá giao cho khách hàng đều đựng túi PE. Tuy nhiên, việc sản xuất ra HDPE cũng sử dụng tới các hoá chất độc hại như hexane và benzne.
Một loại nhựa khác gần với PE là PP (polypropylene). Do PP có tính chất cơ học cao hơn PE nên được kéo sợi và dệt thành các loại bao bì đựng gạo, đường, ngô, đậu nành, lạc… Tùy theo yêu cầu, phía trong bao gì còn một lớp màng chống ẩm. Sợi PP còn dệt thành bạt để che mưa, nắng rất phổ biến ở cả thành thị và nông thôn. Các loại xô, chậu, rổ rá cũng thường làm bằng nhựa PP được xem là loại plastic tốt nhất.
Chai đựng nước tinh khiết có dung tích 0,3; 0,5 và 1,0 lít thường thấy trên bàn tiếp khách của cơ quan, bàn ăn của nhà hàng, gia đình, mang theo đi công tác hay du lịch, chủ yếu làm bằng nhựa PET (polyethyleneterephtalat). Loại nhựa này có độ bền cơ học tốt nên bầu như không bị nứt, vỡ khi vận chuyển.
Những loại chai lớn hơn có dung tích 5 lít, 20 lít cũng làm bằng loại nhựa này. Một lượng lớn chai PET có dung tích khác nhau còn được sử dụng để để đựng dầu thực vật (đậu nành, mè, lạc…)… Tuy nhiên, những loại nhựa này có thể rò rỉ vào trong nước kim loại an-ti-môn và ô-xít chì rất độc hại nhất là khi đựng nước nóng hay để trong môi trường có nhiệt độ cao. Các nhà khoa học cũng khuyến cáo không nên sử dụng lại những chai nhựa làm bằng PET vì khó làm sạch và có thể chứa nhiều loại vi khuẩn gây bệnh.

Những hộp bảo quản thức ăn hình khối chữ nhật (storage box) gia công trong nước hay xuất xứ từ Trung Quốc có phần thân không màu, hơi mờ đục còn nắp có các màu nhạt khác nhau thường làm bằng nhựa PE hay HDPE. Một loại hộp đựng hình trụ có nắp hay cốc uống nước thon đáy để xếp thành chồng nhiều chiếc cho gọn khi vận chuyển và sắp xếp trước khi sử dụng cũng làm từ nhựa PE hay HDPE. Trên nắp hộp có đề dòng chữ nổi cho biết an toàn khi cho vào lò vi sóng (This is microwave oven safe).
Bình đun nước siêu tốc, vỏ quạt máy, vỏ máy hút bụi và ống kèm theo phần lớn làm bằng nhựa ABS (acrylonitil butadien – styren). Loại chất dẻo này chịu được nước sôi không bị biến dạng, có tính chất cơ học tốt, đặc biệt có độ bền va đập cao. Chính vì vậy khi hút bụi trên sàn nhà có diện tích rộng, có thể lấy chân hất mạnh cho chạy sang vị trí khác và nếu có va vào chân bàn, ghế cũng không sao.

Tất cả những loại chất dẻo nêu trên như PE, HDPT, PVC, PET, ABS đều thuộc họ nhựa nhiệt nghĩa là khi tăng nhiệt độ thì mềm ra rồi chảy nhớt và khi làm nguội lại trở về trạng thái rắn ban đầu. Vì tất cả chúng sử dụng cho mục đích thông thường nên còn gọi là nhựa nhiệt dẻo thông dụng (commodity thermoplastics).
Một loại sản phẩm đã có mặt ở nước ta do Trung Quốc sản xuất là bình pha trà cá nhân hình trụ có nắp vặn chặt và bên trong có bầu lọc để chặn các lá chè khi rót hay uống trực tiếp. Bình này làm bằng nhựa PC (polycacbonat) màu trong suốt, có độ bền cơ học rất cao và chịu nhiệt tốt hơn nhựa PET nên có thể đổ nước sôi trực tiếp khi pha trà mà không làm bình biến dạng. Do có độ bền cơ học và chịu nhiệt cao nên nhựa PC được xếp vào loại nhựa nhiệt dẻo kỹ thuật (engineering thermoplastics). Nylon cũng thuộc loại nhựa này. PC chứa nhiều chất độc chloride, gây rò rỉ dioxin, loại chất cực độc gây ung thư.
Nhiều loại bát, đĩa có các hoạ tiết rất đẹp mắt trên nền trắng đục và cầm trên tay có cảm giác không phải là nhựa nhưng thực ra những sản phẩm này làm từ tổ hợp nhựa melamin-fomandehyt có thêm chất độn và phụ gia, thường gọi tắt là nhựa melamin. Đây là loại nhựa nhiệt rắn (thermoset plastics), nghĩa là khi gia nhiệt đến một nhiệt độ nhất định bị rắn lại và có nâng nhiệt độ lên nữa cũng không nóng chảy.
Nhận biết nhựa tốt bằng cách… đốt

Với những kiến trên, bạn có thể nhận biết được những sản phẩm nhựa dùng hàng ngày đi từ gốc nhựa nào. Tuy nhiên, để chắc chắn hơn, có thể làm một thí nghiệm đơn giản là đốt. Nhựa PE, HDPE, PP đều thuộc một họ có cấu tạo hoá học gần như nhau, nếu có khối lượng phân tử thấp thì tương tự như parafin (sáp). Do vậy, nếu châm bật lửa đốt, không có mùi khét thì đấy là PE, HDPE hay PP. Nhựa PET, ABS cháy với ngọn lửa có khói đen và có mùi khét. Còn nhựa PVC không cháy thành ngọn lửa.

Độc hại nếu không dùng đúng cách
Xem xét vấn đề độc hại của chất dẻo khi sử dụng có thể nói rằng, tất cả những chất dẻo dùng làm bao bì chứa thực phẩm lỏng với các thương hiệu nổi tiếng trong nước hay nước ngoài thì đều an toàn vì các nhà sản xuất phải tuân thủ các quy định pháp lý về chất lượng bao bì nhựa.
Vấn đề đáng lo ngại nhất là sử dụng tùy tiện những bao bì cũ. Thật không an toàn khi dùng những thùng nhựa đã đựng sơn nước để muối dưa, cà.Một số hoá chất độc hại có trong sơn đã thấm vào nhựa sẽ khuếch tán ra môi trường nước – axit của dưa, cà và có tác hại đến sức khoẻ của người tiêu dùng. Nói chung, tuyệt đối không dùng các thùng nhựa đã đựng hoá chất để đựng nước ăn hay các loại thực phẩm lòng. Cần lưu ý, khi cần đựng dầu ăn, nước mắm, dầu thực vật, rượu thuốc, nên dùng chai PET (mới hay đã đựng nước tinh khiết) vì loại chai này có độ an toàn cao về vệ sinh thực phẩm.

Đôi điều về chai nhựa !!!

Kể từ hồi bắt đầu Green Blog, tôi tìm hiểu nhiều hơn về vấn đề môi trường. Tôi muốn mình thực hện những điều mình đã nói ra, đã suy nghĩ và đã viết. Tôi đã và đang thực hiện chúng hằng ngày. Nếu như tôi sử dụng lại những chai nhựa đựng nước khoáng hay nước ngọt thì sẽ tránh được lượng rác thải plastic khó phân hủy ra môi trường. Như vậy sẽ lợi rất nhiều, vừa tái sử dụng lại những chai nhựa còn tốt và có ích, vừa tránh vất ra môi trường lượng rác thải xấu và vừa tiết kiệm được tiền. Rồi một ngày, đọc được các bài viết về các loại plastic dùng trong sản xuất chai nhựa …

Các chai nhựa, dùng để đựng nước khoáng, nước ngọt, mỹ phẩm, dầu gội, dầu ăn, đầu nhớt …. Đều được ghi 1 trong 7 kí hiệu trên trên thân của vỏ chai đó. Kí hiệu đó nói lên chất liệu nhựa được sử dụng để tạo ra sản phẩm.

Hiện nay, các công ty lớn nhỏ trên thế giới đang chuyển dần sang sử dụng các loại nhựa (plastic) có nguồn gốc từ thực vật. Tuy nhiên, phần lớn cách công ty vẫn sử dụng loại plastic là từ dầu mỏ. Có rất nhiều loại plastic được các nhà hóa học chế ra, nhưng có 7 loại plastic được sử dụng rộng rãi nhất mà tôi sẽ kể sau đây:

1. Polyethylene terephthalate – kí hiệu PET hay PETE

Lọai thứ nhất là polyethylene terephthalate (kí hiệu PET hay PETE) và được đánh số 1. Đây là loại thông dụng nhất, được sử dụng để làm vỏ chai nước khoáng, nước ngọt, nước trái cây, hộp nhựa …. Tổ chức EPA (Environmental Protection Agency) không còn liệt kê DEHA, một loại hóa chất trong PET, như là một chất gây ưng thư. Nhưng lọai nhựa này có thể rò rỉ vào trong nước kim lọai antimony (an-ti-môn) và ôxít chì rất độc hại cho cơ thể con người. Nhất là khi đựng nước nóng hay để trong môi trường có nhiệt độ cao thì PET rất dễ rò rỉ ra các kim loại độc hại trên. Bên cạnh đó, nhiều nhà khoa học khuyến cáo không nên sử dụng lại những chai nhựa làm bằng PET vì nó rất khó làm sạch và có thể chứ nhiều loại vi khuẩn gây bệnh.

2. High-density polyethylene hay HDPE

Lọai thứ 2 là High-density polyethylene (viết tắt là HDPE), được dùng để làm các loại chai dầu gội đầu, hộp sữa, hộp đựng dầu nhớt, đồ chơi hay các loại túi shopping cứng. Loại plastic này thường mờ đục, không trong suốt. Một số nơi tái chế thường chỉ nhận tái chế HDPE thuần (không có màu).

Các loại hộp, chai, lọ làm bằng hai plastic vừa kể trên là hai loại dễ tái chế nhất. Còn các loại khác như tuýp, xô, phim, túi thì khó hơn vì chứa các loại kim loại độc hại. Việc sản xuất ra HDPE còn sử dụng tới các hóa chất độc như hexane và benzene.

3. Polyvinyl chloride, kí hiệu V

Lọai thứ ba là Polyvinyl chloride (viết tắt là V), thường được dùng trong các loại màn plastic (như màn trong nhà tắm, các loại màn plastic bọc thức ăn), ống nước, một vài loại chai và vật liệu xây dựng. Polyvinyl chloride còn được gọi với cái tên quen thuộc là vinyl (PVC), rất gần với PVDC. Polyvinyl chloride thì chứa nhiều chất độc chloride. Vậy mà nhiều nơi vẫn dùng PVC làm đồ chơi cho trẻ em. Và một điều các bạn nên nhớ là PVC là lọai plastic độc nhất, cả việc chế tạo lần vứt bỏ PVC đều gây ra sự rò rỉ dioxin, loại chất cực độc gây ung thư, vào trong nước và không khí.

Đồ chơi làm bằng PVC chứa phthalate, chất này hiện nay được tìm thấy khá nhiều trong máu người. Nó tác độc vào hóoc-môn, gây nên sự dậy thì sớm. PVC hiện nay đã bị tẩy chay bởi rất nhiều hãng sản xuất trên thế giới.

4. Low-density polyethylene hay LDPE

Loại thứ tư là Low-density polyethylene (viết tắt là LDPE), được dùng nhiều trong sản xuất túi shopping, dây buộc, vỏ đĩa CD, vỏ ổ đĩa cứng và trong một số loại chai nhựa. LDPE ít độc hại hơn PVC, nhưng nó vẫn chứa các chất độc như butane, benzene và vinyl acetate.

Các lọai túi shopping (nói trắng trợn là bọc nylon dùng để mua đồ) làm bằng LDPE và HDPE hiện nay bị lên án bởi các nhóm bảo vệ môi trường (trong đó có tui) và bị cấm bởi một số thành phố Mỹ. Mọi nơi tràn ngập túi nylon khó phân hủy (hầu như không thể phần hủy).

5. Polypropylene hay PP

Loại thứ năm là Polypropylene (viết tắt PP) được dùng đề làm tả em bé, băng vệ sinh, ly, đĩa, hộp đựng kẹo và các dụng cụ trong phòng thí nghiệm. Polypropylene được xem như loại plastic tốt và tốt nhất trong 7 lọai plastic. Tuy nhiên PP vẫn chứ một số chất độc như DDT và PCB.

Thật may, là tôi cũng đã tìm thấy 1 nơi người ta sử dụng loại plastic này. Đó là KFC!!! (Không có quảng cáo đâu đấy) Nếu không tin, các bạn có thể vào KFC, uống 1 ly nước trong đó (Pepsi gì đó chẳng hạn) rồi xem dưới đáy ly giấy, có in kí hiệu của Polypropylene (kí hiệu số 5 – PP).

6. Polystyrene hay còn được biết dưới tên Styrofoam

Lọai thứ 6 là Polystyrene hay còn gọi là Styrofoam (viết tắt PS), được dùng trong sản xuất ly, hộp, đĩa thức ăn nhanh (dùng 1 lần rồi bỏ) hay các hộp thức ăn mang về. Loại nhựa này không được các nơi tái chế chấp nhận. Việc sản xuất Polystyrene sinh ra khí CFC gây hiệu ứng nhà kính vì làm thủng tầng Ozon và làm ô nhiễm nguồn nước và không khí.

7. Các lọai khác

Các loại nhựa plastic được đánh số 7, nghĩa là nó được làm từ một loại plastic khác với 6 loại kể trên. Kể cả polycarbonate là lọai nhựa gây tổn thương tới hóoc môn của con người bởi vì chúng rò rỉ bisphenol-A vào các thức uống nóng. Bởi vậy khi uống thức uống nóng, các bạn đừng uống bằng ly nhựa. Dùng ly sứ và thủy tinh sẽ tốt hơn.

Ba loại nhựa hoàn toàn không nên dùng là lọai số 3,6 và 7. Bởi vì ảnh hưởng của chúng đến sức khỏe đã được chứng minh. Nếu phải dùng, tôi đề nghị chỉ nên dùng 1 trong 2 lọai số 2 – HDPE và 5 – PP.

Hôm qua, tôi đi ăn bò bía gần chùa Xá Lợi. Ăn tới một cuốn thì phát hiện trong đó có một vật thể lạ mà dân gian thường gọi là l.ô.n.g. Tôi hơi kinh hoàng một chút và bỏ lại cuốn bò bía đó. Nhưng ngẫm nghĩ lại giả sử tôi có ăn nhầm, thì nó cũng vô hại. Còn một số thứ tưởng chừng như vô hại hiện diện quanh ta, vậy mà lại ảnh hưởng rất nhiều tới sức khỏe. Thật là!!!

Tôi viết bài này mong mọi người chú ý, giữ gìn sức khỏe của mình cũng như có thể kiến thức về một số đồ vật nhựa mình dùng hàng ngày. Bên cạnh đó, một điều nữa tôi cũng muốn nói, đó là “Hãy nói không với túi nhựa” vì nó đang ngày càng làm ảnh hưởng đến môi trường sống của chúng ta. Khi đến siêu thị, hay của hàng tạp hóa, nếu bạn thấy không cần thiết thì hãy đừng lấy bao nhựa chứa đồ. Đó cũng là một hành động góp phần bảo vệ môi trường.

 

http://www.mediafire.com/?gcfa2vtqg7jsc84